Na szlaku rowerowym Nekli

Podobno była nazywana Nieklą, co w staropolskim oznaczało zarośla lub przystań. O jej początkach głosi także jedna z legend: kiedyś w tym miejscu miała stać karczma, w której zatrzymał się czarnoksiężnik Twardowski. Rozkazał diabłom, by usypali groblę przez bagna. Tak powstała Nekla. Tym razem proponuję wycieczkę po tej miejscowości oraz jej okolicach. Ponownie wsiadamy na rowery i rozpoczynamy nasze zwiedzanie.

Garść informacji

Pierwsze wzmianki o Nekli pojawiają się w 1405 roku. Przez wieki właścicielami tej miejscowości były zamożne, znane w Wielkopolsce rody Skórzewskich czy Żółtowskich. W latach 1725-1793 posiadała prawa miejskie, niestety wraz z drugim rozbiorem Polski je utraciła. Tuż obok Nekli osiedlali się na prawie olęderskim staroluteranie. Dzięki wiedzy i umiejętnościom osuszyli bagna oraz mokradła, wykarczowali las i założyli osadę Nekielskie Olędry, obecną Nekielkę. W 1831 roku przez teren Nekli oraz okolic przeszła epidemia cholery, która zebrała potężne żniwo. Ocaleni mieszkańcy ślubowali coroczne pielgrzymki do Grodziszczka, do Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia, której dziękowali za ocalenie. Ta tradycja jest kultywowana do dziś.

Niewątpliwie ważne dla rozwoju wsi było poprowadzenie przez nią w 1845 roku bitego traktu z Poznania do Strzałkowa, a 42 lata później wzdłuż niego, linii kolejowej. Mieszkańcy Nekli i okolic brali udział w walkach wyzwoleńczych np. Wiośnie Ludów czy Powstaniu Wielkopolskim. Podczas trwającej w Nekli okupacji hitlerowskiej istniał tu obóz pracy przymusowej dla Żydów, którzy pracowali przy budowie linii kolejowej Swarzędz-Września.

Ponowny rozwój wieś przeżyła po zakończeniu drugiej wojny światowej. Wtedy wprowadzono elektryfikację, wodociągi czy kanalizację. Powstały zakłady produkcyjne, zaczęto dbać o rozwój oświaty. W 1965 roku wybudowano nową szkołę podstawową. Prawa miejskie Nekla odzyskała 1 stycznia 2000 roku.

Śladami olędrów

W tym numerze „Przeglądu Powiatowego” ponownie zapraszam na wycieczkę rowerową. Jednak tym razem nie jest ona zaplanowana przeze mnie. Wjeżdżamy na Szlak Osadnictwa Olęderskiego po Gminie Nekla. Tu rozpoczyna się i kończy trasa licząca 37 kilometrów. Została wytyczona w 2005 roku z okazji 600-lecia istnienia miejscowości. Prowadzi przez malownicze tereny, na których przez 200 lat żyli osadnicy olęderscy.

Pierwsze dwa punkty na szlaku warte odwiedzenia znajdują się już w Nekli. To kościół św. Andrzeja Apostoła oraz założenie parkowo-dworskie. Świątynia powstała w latach 1899-1901, a jej fundatorem byli Żółtowscy. Niewątpliwą chlubą kościoła jest kopuła, dwie wieżyczki oraz witraże pochodzące z królewskiego zakładu sztuki w Monachium. Do założenia parkowo-dworskiego należą pałac z 1870 roku, stajnia i powozownia. Dwór także ufundowali Żółtowscy, którzy w nim mieszkali. Tuż obok, w parku rosną pomniki przyrody, m. in. grusza Józefinka, olchy czarne. Znajduje się tu pięć zbiorników wodnych (stawki i sadzawki), a także Kanał Nekielski. Następnie przejeżdżamy przez Gierłatowo, czyli dawne osady Góreckie Olędry, Chłapowskie Olędry i Laski Olędry, gdzie znajdują się cmentarze ewangelickie. Dalej kierujemy się do Podstolic. Tutaj mieści się zabytkowy dwór z końca XIX wieku. Jego budowę rozpoczął w 1890 roku hrabia Hedogron Kierski, ówczesny właściciel wsi. Następnie jedziemy w stronę Opatówka, gdzie znajduje się zabytkowy drewniany kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej z Egiptu, który pochodzi z lat 1752-1754. Wśród wyposażenia najcenniejszy jest szesnastowieczny krucyfiks umieszczony na poziomej belce spinającej łuk tęczowy. W Zasutowie i Barczyźnie ponownie natrafiamy na cmentarze ewangelickie. Jeśli będziemy czujni, być może uda nam się wypatrzeć żurawie, które gniazdują na podmokłym terenie lasu, około 300 metrów za cmentarzem w północnym kierunku. Dziewiątym punktem na mapie naszej rowerowej wędrówki są pomniki przyrody, czyli okazałe dęby. Jeden z nich ma w obwodzie 395 centymetrów i rośnie tuż przy zabudowaniach. Kolejne dwa mierzą 384 i 446 centymetrów w obwodach. Drzewa są objęte ochroną od 2005 roku. To pozostałości po występujących tu kiedyś grądach środkowoeuropejskich, czyli lasach wielogatunkowych i wielowarstwowych z przewagą dębów i grabów. Jadąc dalej ponownie znajdujemy cmentarze ewangelickie – kolejny w Barczyźnie i dwa w Nekli. Obok tego w Barczyźnie zbudowano w 1893 roku szkołę z prostokątną apsydą, gdzie można było umieścić ołtarz. Trzynastym przystankiem podczas naszej wycieczki jest kościół poewangelicki w Nekielce. Miejscowość ta została założona w 1749 roku przez właściciela dóbr nekielskich. Wcześniej w tym miejscu istniał drewniany dom modlitewny dla olędrów. Chociaż Nekla nie była wsią olęderską to kolejne pokolenia tych osadników przenosiły się do niej oraz pobliskich miejscowości. Podczas drugiej wojny światowej i długo po niej budynek służył za magazyn broni. W 1971 roku podjęto decyzję o rozbiórce kościoła, jednak została ona odwleczona w czasie do lat 90-tych. Wtedy dawną świątynię nabyła rodzina Kareńskich. Właścicielami są do dziś. Organizują tu koncerty, wystawy oraz spotkania kulturalne. Jedziemy dalej, ale nadal pozostajemy w Nekielce. Tutaj znajduje się kolejny cmentarz ewangelicki. Na nim zachowały się dwa żeliwne krzyże nagrobne. Ostatni punkt naszej trasy to Starczanowo. Znajduje się tu zabytkowa aleja kasztanowa, która prowadzi do Nekli. Zobaczymy także pomnik przyrody – lipę szerokolistną.

Się dzieje!

Nekla i okoliczne miejscowości organizują wiele wydarzeń kulturalnych i sportowych. Można wymienić te najbardziej znane, na przykład Wianki. Jest to impreza organizowana na powitanie lata, nawiązująca do tradycji nocy świętojańskiej. Jej stałymi punktami są konkursy na najpiękniejszy wianek i przede wszystkim puszczanie wianków na rzece, ale także koncerty, ognisko czy pokaz sztucznych ogni. Od sześciu lat organizowany jest Nekielski bieg do lata. Wyróżnione są w nim różne kategorie np. bieg familijnym, a w tym roku po raz drugi odbyło się Grand Prix na 10 kilometrów. Od 2012 roku w Nekli organizowany jest również festiwal Alternatywny BASH. Pod tą nazwą kryje się dwudniowa impreza. Tematami przewodnimi są muzyka rap, hip-hop i house. Również od tego roku w Nekli działa letnie kino plenerowe. Dzięki mobilnemu ekranowi, filmy mogą być wyświetlane w różnych miejscach gminy. Ciekawym wydarzeniem są zawody motocrossowe na torze w Opatówku. Przybywają na nie żądni wygranej zawodnicy, ale także spragnieni emocji kibice. Dużym zainteresowaniem cieszy się Rajd Rowerowy Śladami Osadnictwa Olęderskiego. Jego trasa prowadzi przez wybraną część Szlaku Olęderskiego.      

 Klaudia Kubiak