Słowniczek gwary poznańskiej

A

• abo – albo
• ady – ale, przecież
• afa – małpa
• ajmerek – wiaderko
• ajnfach – nieskomplikowany, prosty
• ajntop, ajntopf – jednogarnkowe danie
• ajsbajna – golonka
• ajzol – metalowy przedmiot
• aktornik – aktor
• akuratnie – dokładnie, starannie, porządnie
• akuratny – dokładny, staranny
• ale – ależ (jako podkreślenie, np. ale on wysoki)
• amba komuś odbija – ktoś wariuje
• ameryka – tyłek (żartobliwie)
• amerykan – ciastko biszkoptowe
• amfitka – balkon w teatrze
• ancug – ubranie, garnitur
• angielka – kuchenny piecyk na węgiel stojący na metalowych nogach
• angryst – agrest
• anielskie włosy – lameta (na choinkę)
• antrejka – spiżarnia przy kuchni, sień lub przedpokój
• apach, apaj – oprych
• apartnie – osobno
• apartny – osobny
• aprykoza – morela
• artycha – artysta
• ausdruk – wyraz, wyrażenie
• ażeby – żeby nie wiem co!

B

• babok, babol – śluz z nosa
• babrać – długo gdzieś przesiadywać
• babsztyl – kobieta (obraźliwie)
• bachać się – kąpać się
• badejki – kąpielówki
• baka - policzek
• bakcyl – zamiłowanie do czegoś, umiejętność
• bakcyle – bakterie, wirusy, zarazki
• bamber – rolnik, gospodarz (nieco pejoratywnie)
• bambrejewo – wieś, wiocha
• bambrzok – placek ziemniaczany pieczony bezpośrednio na blasze
• bana – pociąg
• barzej, barzy – bardziej, więcej
• bauer – gospodarz
• beblać – gadać bzdury
• bebły – pomyje
• bedki – grzyby
• begryf – znaczenie, słowo lub termin
• bejmy – pieniądze
• bena - benzyna
• berbela – wódka
• berbelucha – wódka najgorszego gatunku
• beretka – beret
• berger - mróz
• bestry – pstry (kolor)
• bez – przez
• bębas – malec
• biały groch – biała fasola
• biber – kapelusz
• bigiel – wieszak, kant (spodnie wyprasowane na bigiel)
• biglować - prasować
• biksa – puszka
• bimba – tramwaj
• bindka – krawat
• biniol, binks - siniak
• blajba – miejsce na nocleg lub fajrant, czas wolny, odpoczynek
• blauka, blałka – wagary
• blubrać – gadać, ględzić
• blubranie – ględzenie
• blubry – błahe opowiastki, wypowiedzi bez większej wagi
• blyce, bryle - okulary
• blycki – klucz do rur, żabki
• boba – czapka
• bobas - dziecko
• bogać ta/bogać tam – gdzież tam, ależ
• bonbony – cukierki
• borchać się – gniewać się, obrażać się
• borowy – leśniczy
• boźdór – chłopak, chłopiec
• boża męka – przydrożna kapliczka, krzyż
• bón tón – dobre maniery
• brachol – brat
• braciaszek – drugi i kolejny grzyb w tym samym miejscu w lesie
• brać się za chachły – bić się
• bratkasta – piekarnik
• brawędzić – marudzić
• brecha, brechsztanga – łom
• brechtać się – taplać się w wodzie, śmiać się
• bręczeć, brynczeć – narzekać, marudzić
• brękot, brynkot - maruda
• brynda - denaturat
• buba – kiepska pogoda
• buchta – więzienie
• buda – bramka na boisku lub szkoła
• burzowiny – coś pieniącego się
• być bejt – być zmęczonym, wykończonym
• być na fleku – być w pełni sił
• być precz/prek – być nieobecnym
• być wyjechanym prek – wyjechać gdzieś
• bzybzać – kroić, ciąć
• bździągwa – mała dziewczynka (pejoratywnie) lub mały owoc

C

• całki – cały
• Ceglorz – zakłady założone przez Hipolita Cegielskiego
• chabaj – rzeźnik
• chabas – mięso
• chachoł – kark
• chadziajski – kiepski, niechlujny
• chapać – ciężko pracować
• chaps – kęs
• chapsnąć – ugryźć
• chaziaj – dawniej chłop ze wschodu
• chęchy – gęste krzaki
• chędożyć/ochędożyć – sprzątać, czyścić/posprzątać, wyczyścić
• chichrać się – śmiać się
• chlabra – plucha, błoto
• chłopyszek – chłopiec
• chochla – łyżka wazowa, czerpak
• chrabęścić – szeleścić
• chrympać – strzępić, ciąć tępym nożem
• chujka – świerk (choinka na Boże Narodzenie)
• churchać, churchlać – kaszleć, pochrząkiwać
• ciepnąć – rzucić
• cięgiem – ciągle, wciąż
• cknić – tęsknić
• colog – ogród zoologiczny
• cug – prąd powietrza, przeciąg lub pociąg
• cycuś – coś nadzwyczajnego
• cyrać – cucić, ożywiać
• czarnina – czernina
• cząpać, cząpnąć, czępnąć, czómpnąć, czympnąć – kucać, kucnąć
• czerstwy – stare (o pieczywie), zdrowy (o ludziach)
• czerwone jagody – poziomki
• czysty kintop – ale zabawa!

Ć

• ćknąć – cieknąć
• ćmiki – papierosy
• ćpnąć , ćpać – rzucić, rzucać
• ćwierć – konew
• ćwok, ćmok - oferma

D

• dać se w tyte – upić się
• dalas – nędza
• dalaśnica – nędzarka
• dalaśnik – nędzarz
• dalej! lub no, dalej! – pospiesz się
• damascena – śliwka węgierka
• dądel – malec, smarkacz
• deczka – kocyk, serwetka
• dej – daj
• dekiel – czapka (mieć z deklem – być niespełna rozumu)
• deknąć – uderzyć (kogoś)
• depok – guzik
• deska – blok mieszkalny sporych rozmiarów
• do góry – u góry
• dolina - porażka
• dostać gila – zwariować
• dostany – dojrzały
• drabka, drobka - drabina
• dracheta, drachyta – latawiec lub wysoka, chuda dziewczyna
• drajfus – trójnóg szewski (metalowy)
• drętki – kwaśny
• druch – ciągle
• drwalnik – drwalnia
• drygać – bać się
• drynda – konny tramwaj, teraz taksówka
• drzuzgawka, drzuzgowka – truskawka
• dudki - pieniądze
• dudlać – płakać, pić lub grzebać w nosie
• dundel – wydzielina z nosa
• durch - całkiem
• dycht – całkiem, zupełnie
• dydek – pierś
• dylać – tańczyć
• dynks – nieokreślone „coś"
• dziebko, zdziebko - trochę
• dziura w desce – przejście w bloku mieszkalnym

E

• echo – pusto
• ejber – chłopak, rozrabiaka, łobuziak, nicpoń
• eka – ekipa, banda lub narożnik, kąt
• elegant z Mosiny – ktoś wystrojony (pogardliwie)
• elektroluks – odkurzacz (od nazwy firmy Electrolux)
• emza – osoba niesympatyczna

F

• faferloki – płatki owsiane
• fafoły - cząstki stałe w cieczy (farfocel – fafoł)
• fajny – ładny
• famuła – rodzina
• faryna – cukier
• fefermyncki – cukierki miętowe
• fefry/fefrać się – strach/bać się
• fest – mocno, dobrze
• fifny – zgrabny lub sprytny
• fiksmatenta – drobiazgi, drobne rzeczy
• flaszka - butelka
• fleja – flejtuch
• flepy – dokumenty, akta
• fogelka – wesołe miasteczko, plac zabaw
• fonc – smalec
• franela - flanela
• frechkunda – bezczelna kobieta
• frechowny – zarozumiały, bezczelny
• fumlować, fymlować – działać niesprawnie (o urządzeniach)
• funcka – lampka, latarnia
• funt – jednostka wagi w Poznaniu (0,5 kg)
• furt – nadal, ciągle
• futer - pożywienie
• fyrać – uciekać, szybko odchodzić
• fyrtel – okolica lub dzielnica

G

• gajgi - skrzypce
• galara – strach
• galart – galareta mięsna
• galarypa – kalarepa
• galat, galacik - galareta
• gamaja – gimnazjum
• gamuła – niezdara, gamoń
• ganc – całkiem, zupełnie
• gapa, glapa – kruk, gawron, wrona
• gara, garówa - upał
• garować – leżeć w łóżku, spać
• gaska – wąska uliczka, czasami ślepy zaułek
• gelejza – osoba nieporządna, niezdarna, powolna
• gemyla, gemela, gimela, gymela – śmietnik, bałagan
• gibać się – kołysać się
• gibus, ginol – wysoki człowiek
• gichnąć – wylać, nalać, oblać
• gideja, gidyja – kobieta wysokiego wzrostu
• giglać – łaskotać
• gilejza - niezdara
• gira, giyra – noga
• glajda – błoto, deszczowa pogoda, plucha lub niechlujna kobieta
• glanc – lukier (na glanc – na błysk)
• glapić się - patrzeć
• glazejki – skórzane rękawiczki
• ględzić - marudzić
• glizda – glista, dżdżownica
• globusik – melonik
• glubka – mirabelka (rodzaj śliwki)
• głabać – kraść, brać
• głuchacz – sygnał telefoniczny (zadzwonienie do kogoś i rozłączenie się)
• gnyk - kark
• golarz – fryzjer
• gonito – berek (zabawa dziecięca)
• gościniec – zarówno droga jak i zajazd, karczma
• góra – strych (do góry – na górze, piętrze)
• grajcarek – korkociąg
• gramolić się – wchodzić na coś lub wchodzić gdzieś, gdzie niekoniecznie jest się mile widzianym
• graty – rzeczy, meble, rupiecie
• grulać – gnieść
• grycha – stara bułka
• grygolić - bazgrać
• guli – z powodu, z przyczyny
• guła, gularz – indyczka, indyk (guła również jako niezdarna, niezaradna kobieta)
• guzdrać – robić coś w bardzo wolnym tempie
• guzik – włącznik, przycisk
• gzik, gzika, gziczka – twarożek ze śmietaną i cebulą lub szczypiorkiem
• gzub – małe dziecko

H

• haczka - motyka
• haczyk – pogrzebacz lub hak
• haj – nóż
• hajcować – palić
• hajs - pieniądze
• hajtnąć – uciąć
• hajtnąć się – ożenić się, wyjść za mąż
• hajtok – nóż, kozik
• hazaj – zając
• he? – co?
• hebel – strug
• hejbnąć się – zdobyć się na coś
• heklować – szydełkować, robić na szydełku
• heklówka – szydełko (do ręcznych robótek)
• heksa – złośliwa kobieta, zołza
• hela (z pyrami) – wóz ze skrzynią na ziemniaki
• huby - peryferie
• hyca – upał
• hycać – skakać
• hyćka, hyczka – czarny bez

I

• ichty – niezrównoważone zachowanie (kaprysy, zachcianki, grymaszenie, boczenie się)
• inkost - atrament
• ino – tylko
• inwentura – remanent
• istny – podkreślenie, że rzeczownik następujący po przymiotniku „istny” jest kwintesencją swojego znaczenia, np. Przecież to istna wariatka!
• iść w pyry – przestać zawracać komuś głowę, np. Idź w pyry!

J

• jabol – tanie wino z dużą ilością siarki
• jabzo – jabłko
• jaczka – marynarka
• jampor – rampa
• jangryst – agrest
• japa – dziura lub jama ustna
• japić – dziurawić
• jednaki – jednakowy
• jedza – jedzenie
• jegiery – kalesony
• jest piec – jest problem, zadyma, zamieszanie
• jucha – młoda, nierozgarnięta dziewczyna lub krew
• juchta – podrostek, łobuz, złodziej lub kradzież
• junkers – przepływowy, gazowy podgrzewacz wody (terma) (od firmy Junkers)
• jupa, jupka – wierzchnie okrycie, bluza, kurtka

K

• kabany – kabaczki (cukinie)
• kabel – izolowany przewód elektryczny
• kachel – buzia (dziecka)
• kajzer - cesarz
• kakaludek – niski wzrostem
• kalafa – twarz
• kamelarz – urzędnik miejski
• kamloty – kamienie
• kanar – kontroler w tramwaju, w autobusie
• kanka – nierdzewna, zamykana bańka na mleko
• kantować się – pchać się
• karmelki – cukierki
• karmonada, karbonada – schab
• kasta, kista – skrzynia, bramka na boisku
• kaszok, kiszka – kaszanka
• katana – wierzchnie okrycie, marynarka, bluza, kurtka
• kawiorek – mały puszysty chleb pszenny
• każdy jeden – każdy
• kąpiółka – łazienka lub kąpiel
• kejter – pies
• kibel – śmietnik, muszla klozetowa, korek uliczny
• kibol – kibic
• kicha – kiełbasa
• kichy – wąskie spodnie
• kiejda – kieszeń
• kielczyć się, kiełczyć się – śmiać się
• kieloch - ząb
• kieluńdek – kieliszek, odrobinka
• kieretyny – krzaki, zarośla
• kierz, kierzek – krzak
• kij – poza ogólnopolskim znaczeniem również: piętro
• kinder – brudas, nicpoń (szczególnie o dziecku)
• kindrzyć, szlajać się – włóczyć
• kintop – kino
• kipa - niedopałek
• kiszczonka – woda po gotowanej kaszance
• klajdać – ubierać
• klajtry – włosy
• klamizer - partacz
• klamoty – graty, wszystkie przedmioty lub kamienie
• klapsztula – kanapka składająca się z dwóch skibek chleba z obkładem pomiędzy nimi
• klara – słońce
• kląkry, klunkry – rupiecie
• klejdry - plotki
• klemy, klymy – twarde cukierki, landrynki
• kletuśnica – plotkarka
• klocek - tysiąc
• klofta – kłoda, pień drzewa lub puszysta kobieta (obraźliwie)
• klopnąć – sprzedać
• kluft – odzież
• kluka, kluber, kliber – nos
• klunkier, kląkier – stara lub aktualnie niepotrzebna rzecz, rupieć, grat
• klybać – plotkować, marudzić, obgadywać
• knajder, knajtek – mężczyzna niskiego wzrostu, mały chłopiec
• knipa – książka
• knobloch, knobloszek – kiełbasa czosnkowa
• knyf – tajemny sposób lub fortel
• knyp – nóż
• knypek – niski człowiek, mały nożyk
• knyple – podłużne kanciaste bułki
• kociamber - kot
• kojo – łóżko
• kokot – kogut
• Kolejorz – KKS Lech Poznań
• kolonialka – sklep spożywczy
• kompel, kumpel – kolega
• koperytki – kapiszony
• kopytka – kluski z gotowanych ziemniaków i mąki (inaczej: szagówki)
• kopyto szewskie – drewniane odwzorowanie stopy klienta
• korbol – dynia lub tanie wino
• kramować się – zalecać się, podrywać
• kromka – piętka chleba
• krybuny – plecy
• krypel – cerkiew
• kumoś/kumoter, kumosia – kum, kuma
• kumoterstwo – nepotyzm, kolesiostwo
• kuniec–Dymbiec – ekspresywne wyrażenie używane w sytuacji bez wyjścia
• kusić – straszyć, pracować nocą, czuwać
• kuszka – koszyk
• kuzaj – kuzyn
• kwynkać – marudzić, narzekać na dolegliwości chorobowe
• kwyrla, kwirla, kwyrlejka, kwirlejka – prosty przyrząd kuchenny do mieszania ciast
• kymby rymby – na odwrót

L

• labija – zabawa, impreza
• laczki – obuwie domowe bez pięty
• laga – podłużny przedmiot
• lajcha – człowiek słaby, osłabiony
• lajsnąć (se) – kupić (sobie)
• land - wieś
• langus – człowiek wysoki
• lania – szkoła
• latoś – tego roku
• latowy – letni, np. domek
• lebera, leberka – wątrobianka
• lejza – osoba niezdarna, gapowata
• leko – lekko
• lelać – rozpieszczać
• leżałki, uleżałki – gruszki ulęgałki (nadające się do spożycia po odleżeniu)
• libera – poziomica (inaczej waserwaga)
• ligać sie – ślizgać się
• ligawa – ślizgawka
• listowy – listonosz
• lodówa – duży samochód policyjny
• lofer – człowiek, który się włóczy
• lofrować – lenić się, włóczyć
• lola – gruby kij, laska
• luchnąć – wypić
• lufcik – małe, dodatkowe okienko w dużym oknie
• luj – wysoka, duża osoba lub cos wielkiego
• lujnąć – uderzyć
• lumpy – ciuchy, szmaty
• lumpy – rzeczy, ubrania
• luntrus – łazęga, powsinoga
• luńt – duży kawałek (np. kiełbasy)
• lura – bardzo słaba kawa lub herbata
• lury – głupstwa, nudy, brednie
• lyrać sie, lyroć sie – bujać się, chwiać się

Ł

• łata, łatus – urwis lub ktoś niewiele wart (o osobie dorosłej)
• łatynda – obibok, włóczęga
• łe jery! – o rany!, ojejku! (wołacz)
• łe! – o!, oj! (wołacz)
• łęgol, łągol – człowiek wesoły
• łoński rok – zeszły rok
• łynt – lanie, bicie (inaczej wiks)

M

• macać się z głupim bez ściane – być nienormalnym, zgłupieć
• macoszka – bratek
• majsel – przecinak
• maluda – dziecko
• mamisz – lekkoduch lub małe dziecko
• mana – drużyna sportowa
• mantel – płaszcz
• manygować – lenić się, włóczyć się bez celu
• manyle - odzież
• marać – szukać, grzebać
• maryjanka - majeranek
• mączka/mączkować – krochmal/krochmalić
• mączyty – mączysty
• mądre drzewo – poziomica
• mela – dziewczyna
• melki – cukierki
• melona baba – babka ucierana (rodzaj ciasta)
• menel – typek, żul
• merknąć się – zorientować się
• metryka – akt chrztu
• męgla – magiel
• miałki – sypki, płytki
• miągwa – osoba płaczliwa, narzekająca
• mieć dolinę – mieć złe samopoczucie, depresję
• migana – zabawa z tańcami
• miyndzy – między
• mlostek – kamienny garnek do mleka, śmietany
• młodzie – drożdże
• modra kapusta – czerwona kapusta
• modrak – bławatek, chaber
• modrakowy – niebieski
• modre/modrzyć – farbka do barwienia tkanin/barwić farbką
• mora – zmora, duch
• motorowy – motorniczy
• mrzygłód – niejadek, ktoś wychudzony
• myrdać, merdać – mieszać
• myrdyrda, merdyrda – zasmażka
• myrlać, merlać – wydawać dźwięki nieprzyjemne dla słuchacza

N

• na jednym laczku - szybko
• na odwyrtke – na odwrót
• na ręby – na odwrotną stronę
• na spróbę – na próbę
• na szagę – na skróty
• nabąbany – najedzony w nadmiarze
• nabierka – łyżka wazowa
• nadrach – obdartus
• nadusić – nacisnąć (np. przycisk dzwonka)
• nakastlik – stolik nocny, małe biureczko stojące przy łóżku
• nałojony – pijany
• namknąć się – usunąć, przesunąć się (namknij się - odsuń się, nie przeszkadzaj)
• naramki – ramiączka (koszulka na naramkach - koszulka na ramiączkach)
• narychtować – przygotować, naprawić
• nawarka – zupa z mlekiem
• nazad – do tyłu (komenda dla konia)
• nicpota, nicpoty – nicpoń, urwis, nieznośny
• nieusłuchany – niegrzeczny
• niezgloźnie – niezgrabnie, nieudolnie
• niuda – świnia
• norać – tarzać, wytarzać, ubrudzić (inaczej unorać)
• nośpłat – handlarz szmatami, starzyzną, oberwaniec
• nupel, nypel - smoczek
• nyga – komar
• nygus – leń
• nyny – spanie (iść nyny – iść spać)
• nyra, nyrol – skąpiec, dusigrosz

O

• obkład – to co się kładzie na kanapkę (ser, szynka itp.)
• oblec się – włożyć coś na siebie (ubrać się)
• obski – obcy
• obśrupany – odrapany
• ochlapus – pijak
• odbić bilet – skasować bilet
• odkinać się – odczepić się, dać komuś spokój
• odkluczyć – otworzyć zamek zamknięty na klucz
• odsiebka – przeciwna strona
• ofunflany – ubrudzony
• ogar – łobuz
• ogigle – gałązki bez liści, zwiędnięte kwiaty
• oglejdrane, oglajdrane – ubłocone, np. buty
• ogrodowy – ogrodnik
• okowita – spirytus, denaturat
• omurzyć – pobrudzić czymś sypkim np. piaskiem, kurzem (inaczej umurzyć)
• opędziały – lichy, nędzny
• opękać – obyć się bez czegoś (inaczej przepękać)
• opypłać sie – ubrudzić się
• opypłaniec – brudas
• ostrzytko – temperówka
• ośródka – miąższ chleba
• otworzony – otwarty

P

• pałka – kurze udko
• pamperek – mała laleczka
• pana – dziura w dętce, złapana guma
• pantoki – drewniaki
• papa – twarz, usta (Nie drzyj papy! - Nie krzycz!)
• papcie, paputki – obuwie domowe
• papudrak, papudrok – partacz, niezdara
• parzybroda – kapuśniak z włoskiej kapusty
• paterak – partacz, niedbały gospodarz
• patonić się – palić się, tlić (inaczej spatonić się)
• patrzydła – okulary
• pągiel – smarkacz
• peja – wesz, pchła
• pełna wiksa – pełen gaz (w samochodzie)
• pener – osiedlowy macho lub menel, lump
• perpecie – drobne rzeczy
• petrol - nafta
• petronelka – biedronka
• pęchcić – szperać, szukać
• Piciu - Piotr
• pieniąchy – pieniądze
• pierdolić – mówić trzy po trzy lub plotkować (to nie wulgaryzm)
• pierdoła – nudziarz
• pierdoła z Gądek – gaduła, plotkarz
• pierdoły – drobnostki, szczegóły lub plotki
• pierduśnica – plotkarka
• pinda, pindy rynda – wyzywająca dziewczyna
• pindaczyć się – stroić się
• pipol – piekarz
• pizgnąć się – uderzyć się
• plendze, plyndze – placki ziemniaczane
• plożyć – służyć albo przynosić ulgę
• po mojemu – myślę, że
• pochichrać się – pośmiać się
• pochrympać – postrzępić, wystrzępić
• podstawek, podstawka – talerzyk pod szklankę, filiżankę
• pofajtać – pomieszać, pomylić
• pojapać, pojapić – podziurawić
• polica – półka
• pomieszkanie – mieszkanie
• porannik – szlafrok
• poruta – wstyd, kompromitacja
• pory – spodnie
• porządki – narzędzia
• porzónny – porządny
• posoba, posowa – sufit
• pośrupać – poszczerbić, obić, postrzępić
• półżytki – pośladki
• prek – precz
• proszczak – prosiak
• przebierać – nadwyrężać
• przechadzka - spacer
• przecisk – zwężenie drogi
• przepękać – obyć się bez czegoś
• przesmradzać – wybrzydzać
• przykinać – przyczepić się, przynieść coś
• przytośtać – przynieść, przywlec
• przytośtać się – przyjść, przywlec się
• przyturać – przynieść, przytargać coś
• ptapty, mieć ptapty – zachowywać się dziecinnie
• puczyć się – szczycić się, puszyć się
• pukwa – babsko
• pynk - pęk
• Pyra - mieszkaniec Wielkopolski
• pyra – ziemniak
• pyry w mundurkach – ziemniaki gotowane w łupinach
• pyry z gzikiem – regionalna potrawa (ziemniaki i biały ser z cebulką)
• pyzy – drożdżowe kluski na parze

R

• rajcowny – podniecający, ponętny, pełen wdzięku
• rajzować - podróżować
• ramiążko, ramiączko – wieszak na ubrania lub chuderlak
• rampuć, rumpuć – gęsta zupa jarzynowa
• rapel/mieć rapla – bzik/mieć bzika
• raszka – szuflada na papiery, kratka (np. w samochodzie)
• raszpel – tarnik do drewna
• redyski, redychy – rzodkiewki
• religa – łamaga, oferma
• repeta – gęsta zupa stanowiąca jednodaniowy obiad
• retenta – rupiecie, graty
• rodle – sanki
• rojber – łobuz, także o rozrabiającym dziecku
• rojber-buda – bałagan, harmider, melina
• rozpłaszczyć się – zdjąć płaszcz
• równak – jednak
• rug cug – szybko
• ruła – spokój
• rumotać – hałasować, stukać, robić rumor
• rychtować – szykować
• rychtyg – akurat, dokładnie, w porządku
• ryczka – niski taboret do ręcznego dojenia krów
• rydychy – nogi
• ryfa – gęba, mina, wyraz twarzy
• rylać się – chybotać się
• rzęch – stare, ciągle psujące się urządzenie
• rżany – żytni (inaczej żanny)

S

• salacha – młoda, wysoka dziewczyna
• sanki - sankcje
• sądek – drewniane naczynie
• siano – pieniądze
• siora - siostra
• skataić się – zmęczyć
• skędy – skąd
• skiba – kradzież
• skibać/skibnąć – kraść/ukraść
• skibka – kawałek chleba
• sklep – piwnica
• skład – sklep
• skopowina – baranina
• skorno – skoro
• skorupa – naczynia ceramiczne
• skrytka – spiżarnia
• skrzeczki, skrzyczki – skwarki
• słodkie – ciasta, ciastka, wypieki
• smaka – smak, apetyt
• smrodyla – czarna porzeczka
• sosyska – kiełbaska, mała parówka
• spartolić - zepsuć
• spiłować – wytrzymać
• spodek – długi materac z pierza
• sprawunki – zakupy
• spucnąć - zjeść
• stalować się – pysznić się, chełpić się lub udawać
• statki, statory – naczynia kuchenne
• stoi napisane – jest napisane
• stołowy – jadalnia, pokój jadalny
• stroić muki – dąsać się
• stryknąć sie – zderzyć się
• szabel, szabelek – strąk fasoli, nazwa zupy z małej żółtej fasoli
• szaber – kradzież, złodziejstwo
• szabraka – odzież wierzchnia, płaszcz, kurtka
• szachrować – oszukiwać
• szafonierka – szafa na bieliznę
• szaga/na szagę – skos/na skróty
• szagówki – kluski z gotowanych ziemniaków cięte ukośnie
• szajba, szajbka – podkładka lub obłęd, bzik
• szajbus – człowiek wybuchowy, gwałtowny, narwany
• szałaput – człowiek lekkomyślny, raptowny
• szampiter - szampon
• szaranek – mały chłopczyk
• szczender – podwórkowy trzepak
• szczon, szczun – chłopak
• szkieł – policjant
• szkieły - policja
• szkiyta – noga
• szkloki – landrynki
• szkopek – drewniana mała miska do mycia nóg
• szlachtus – rzeźnik
• szlajać się – włóczyć się
• szlankowny – szczupły
• szlauch – wąż ogrodowy
• szłamka – szmatka, ścierka
• szmaja, szmania – człowiek leworęczny
• szmergiel – papier ścierny lub osoba niespełna rozumu
• szmucha – przekręt, oszustwo
• sznajdera – proca
• szneka – drożdżówka
• szneka z glancem – drożdżówka z kruszonką, z lukrem
• sznupa – buzia, twarz, pyszczek
• sznupioki - łobuzki
• sznytka – skibka chleba
• sznytloch - szczypiorek
• szpadel - łopata
• szpanga – wsuwka do włosów, spinka
• szparać, szporać – oszczędzać
• szpekać – zaglądać
• szportka – spacerówka, dziecięcy wózek spacerowy
• szpryca – strzykawka lub zastrzyk
• szpryt – spirytus
• szpycka – lufka do papierosów
• szpycnąć – zerknąć, spojrzeć, zobaczyć
• szpycować – spoglądać, obserwować
• szrajba – podpis
• szrajbnąć - napisać
• szruber – twarda szczotka do szorowania podłogi
• sztender, sztynder – stojak, trzepak do dywanów
• sztrufelek, szteryfelek – kawałek
• sztrykować – robić coś z wełny na drutach
• sztyft – uczeń rzemieślniczy, nowicjusz, pomocnik
• sztyl – kij od miotły
• szuszwol – brudas, człowiek niezadbany
• szut – miał węglowy, coś drobnego, drobne pieniądze
• szwaja – noga
• szwamka, szwampka – gąbka
• szwindel – oszustwo, świństwo
• szwung – pęd, impet, ciąg
• szydera - kpiny
• szypa – płaska łopata do załadunku sypkich materiałów

Ś

• ślabrać – brudzić
• ślabrotać – mówić niewyraźnie
• ślepe ryby – zupa jarzynowa z ziemniakami
• ślipie - oczy
• ślumper – brudas, obdartus
• śpik – sen (bierze mnie śpik – chce mi się spać)
• śpiki – skronie
• śrubokręt, śrubociąg – wkrętak
• śrupać – szczerbić, strzępić
• świecić się – rozglądać się
• świętojanki, świntojanki – porzeczki (ale nie czarne)
• świgać - rzucać
• śwignąć – rzucić

T

• taśtać – nieść
• tej – charakterystyczna forma zwrotu do swoich, podkreślająca ważność wypowiedzi
• tetrać, stetrać – robić coś pracowicie, męczyć się (nad czymś)
• tonkać – moczyć
• trzebno – trzeba
• trzeszczok – małe hałaśliwe dziecko
• trzewiki – buty
• trzęsionka – galareta mięsna
• tu na – częstuj się, masz (podając coś)
• tuk – szpik kostny lub głupek
• tuleja – niezdara
• tutej – tutaj
• tyndy – tutaj (ide tyndy – idę tutaj, tą drogą)
• tyta – stan upojenia alkoholowego
• tytka – torebka papierowa

U

• ubrechtać – ubrudzić
• uhaczyć się – być osobą towarzyszącą (niekoniecznie potrzebną)
• uhajtnąć – uciąć, skaleczyć się
• ukrychnąć - ukroić
• uleżałki – gruszki ulęgałki (nadające się do spożycia po uleżeniu)
• uliczka – furtka
• umorusać się – pobrudzić się
• umurzyć – pobrudzić czymś sypkim, np. piaskiem, kurzem
• upitrasić - ugotować
• uskromnić się – uspokoić się
• uszporać – zaoszczędzić
• uślabrać – ubrudzić
• uślumprany – umorusany, brudny
• utonkać – umoczyć, utopić się

W

• wagować się – wahać się
• wajcha – dźwignia, przekładnia, zwrotnica
• wartołka – ruchliwy malec
• waserwaga – poziomnica
• wazka – drewniana balia
• wąsiona - gąsienica
• wdusić - wcisnąć
• wej – patrz, zobacz
• weko – słój do zapraw
• wemborek, wymborek - wiadro
• wew – w
• westka – kamizelka
• wiara, wiaruchna – ludzie, grupa ludzi
• wihajster – to coś, czego nazwy się zapomniało (dej mi ten wihajster – podaj mi to coś)
• wiewiołga, wywielga – wilga
• wiks – lanie, bicie (inaczej łynt)
• Wiluś – Wilhelm (pieszczotliwe określenie cesarza Wilhelma II)
• winkiel – róg (zza winkla - zza rogu)
• wknaić się – wcisnąć się, wleźć gdzieś
• wkuty – wściekły
• wlewać komuś – schlebiać komuś
• wodnity – wodnisty
• wuchta – dużo
• wuja – wujek, stryjek
• wyc, wic – kawał, dowcip
• wyćpić, wyćpnąć – wyrzucić
• wyćwierzać się – wydziwiać, wybrzydzać
• wygogolona – wydekoltowana
• wyknaić – wyrzucić
• wykopyrtnąć się – wywrócić się
• wylynga – ktoś niewydarzony, ciapowaty
• wymarać – wyszukać, wymacać
• wymienianki – lista zmarłych osób, za które modlimy się w kościele
• wynorać - wyszukać
• wypindaczony, wypindraczony – wystrojony
• wypłechtać – wypłukać
• wyro, wyrko – łóżko
• wysiepać – wyrwać, wydrzeć
• wystworzać fify – stroić żarty
• wyszki – miejsce znajdujące się wyżej (wejść na wyszki - wejść na drabinę, jakiś mebel itp.)
• wysztafirowany – wystrojony

Z

• z gorem, z deklem – być nie normalnym, nienormalnie się zachowywać
• z ledwością – ledwie
• zadziać - zagubić
• zaklepka – zasmażka do zupy
• zakluczyć – zamykać drzwi na klucz
• zamówiony - zarezerwowany
• zamudzać – przeszkadzać, zabierać czas
• zaś – następnie, później
• zawdziać – ubrać, założyć na siebie
• zbańczyć - zbankrutować
• zduczniały – nędzny, kiepski
• zdziebko - trochę
• ze spokojem – bez pośpiechu
• zgrudzić się – skurczyć się
• zimne nóżki – galareta z mięsa
• zminąć – zmienić
• zmir – spokój
• zmuda/zmudzić – strata/stracić
• znorać sie – ubrudzić się
• zobacz to – spójrz na to, posłuchaj tego, zwróć uwagę na to
• zolog – zoo
• zrobić wyro – pościelić łóżko
• zwięzłowato – zwięźle
• zynder – łobuz, nierób
• zyzol - zezowaty

Ż

• żdżarty – żarłoczny
• żdżarty gatunek – żarłok
• żgajek, żgaj – chłopak, zadziorny wyrostek
• żgak, żgok – kolec, drzazga, zadra
• żgnąć – donieść na kogoś
• żłopać - pić
• żnąć – udawać kogoś
• żuć – dusić coś w sobie, ukrywać niezadowolenie
• żybura, żubura – brudna, bardzo mętna ciecz
• żyć na knebel – żyć z partnerem bez ślubu
• żyć na kreche – żyć na kredyt
• żydek – mały nóż, kozik

Opracowano na podstawie materiałów Jerzego Stankiewicza