Dzieci i rodzice

Zachowanie młodzieży może być trudne dla rodziców i innych osób dorosłych z otoczenia. Tracą oni dotychczasową pozycję, stojących na piedestale nieomylności, autorytetów. Pocieszającym i mobilizującym do pozytywnej aktywności może być fakt, że utrzymanie dobrej relacji z dzieckiem w tym trudnym okresie jest fundamentem dla kształtowania dojrzałej osobowości młodego człowieka, zdolnego do życia w społeczeństwie i realizacji własnych celów. Najbardziej potrzeba nastolatkowi zrozumienia, wsparcia i granic.

Zaniepokojeni rodzice często pytają:
1. Czy to, co się dzieje w okresie dorastania z moim dzieckiem, jest normalne?
Jak najbardziej. Niezależnie od miejsca na ziemi, kraju czy kultury, w jakiej żyjemy, czasu historycznego, dojrzewanie jest naturalną, choć trudną fazą rozwoju. Najważniejszym zadaniem w tym okresie rozwojowym jest dla nastolatka poszukiwanie własnej tożsamości, budowanie swojej osobowości. Nastolatek zadaje sobie pytania: „Kim jestem?, Co mogę?, Ile jestem wart?”. Obserwuje, rozmawia, wchodzi w relacje, dyskutuje, podważa wartości, które dotychczas były dla niego pewnikiem, przeżywa silne emocje, nie zgadza się, buntuje się. To są wszystko normalne, rozwojowe sposoby na naukę samodzielnej i niezależnej oceny wyborów, zachowań, poczucia własnej wartości. Dorastanie jest naturalne, normalne do tego stopnia, że niewykonanie zadań rozwojowych z tego etapu życia wpłynie niepomyślnie na radzenie sobie z zadaniami kolejnego etapu (wczesnej dorosłości). Sugerowanie, że dojrzewający człowiek nie jest całkiem normalny, sprawia, że nastolatek jeszcze bardziej przejmuje się sobą i rośnie jego lęk przed zmianami, które przeżywa, może się „wycofać” i pozostać „dzieckiem”.

2. Skoro okres dojrzewania jest przejściowym czasem między dzieciństwem a dorosłością, to może należy to tylko przetrwać? Dorastanie jest bardzo ważną fazą rozwoju dla nastolatka. Z jednej strony jest trudnym czasem, a z drugiej warunkującym to, jak nastolatek będzie funkcjonował w dorosłym życiu. To właśnie w okresie dojrzewania człowiek najintensywniej przygotowuje się do podjęcia swojej roli jako kobiety lub mężczyzny oraz do budowania głębokiej relacji z osobą płci przeciwnej. Dla młodego człowieka naprawdę istotne jest to, co robi, co się z nim dzieje tu i teraz, ponieważ wyznacza to obecne i przyszłe potrzeby nastolatka, jego dalszy rozwój oraz stosunek do samego siebie. I tak z jednej strony nastoletnie dziecko potrzebuje, by rodzic towarzyszył mu w drodze przez dojrzewanie – potrzebuje rodzicielskiego wsparcia i miłości, a z drugiej – chce zupełnie samodzielnie o sobie decydować. Chce, żeby wszystko mu było wolno, jednak czuje się niekochane, gdy rodzice mu na wszystko pozwalają.

3. Czy wszystkie nastolatki rozwijają się według tego samego schematu?
Nastolatki są bardzo zróżnicowaną grupą, ponieważ zmiany w poszczególnych sferach rozwoju – biologicznej, społecznej, emocjonalnej i intelektualnej, mogę zachodzić w różnym tempie u poszczególnych osób. Tempo rozwoju w różnych sferach jest sprawą bardzo indywidualną, tak więc fizycznie dojrzały nastolatek może być niedojrzały emocjonalnie i odwrotnie.

4. Czy wszystkie nastolatki sprawiają trudności wychowawcze? Każdy młody człowiek jest inny i wyjątkowy. Nie można uogólniać stereotypów dotyczących np. trudnej młodzieży na wszystkich nastolatków. O tym, jak okazywać zrozumienie, udzielać wsparcia i stawiać granice, będą państwo mogli przeczytać w kolejnych artykułach.

Elżbieta Tomczak
Karolina Żak