Ulica Sienkiewicza

W końcu XVIII wieku ulica prowadząca od dawnego placu targowego (rynku) w kierunku południowym do siedziby (zamku, pałacu) właścicieli Opieszyna w całości nosiła nazwę Zamkowej. W czasach zaboru pruskiego nazywała się Schloßstrasse, a polska nazwa wróciła u progu II RP. Szybko jednak odcinek tej ulicy od rynku do wylotu ulicy Warszawskiej po stronie wschodniej i do wąskiej uliczki bez oficjalnej nazwy po stronie zachodniej stał się odrębną ulicą Sienkiewicza.

Wymieniona wąska uliczka stanowi być może pozostałość dawnej drogi z Grzybowa do Biechowa i Giecza prowadzącej najpierw przez bród, a potem przez most na Wrześnicy przy dzisiejszej ulicy Miłosławskiej. W świetle ostatnich badań archeologicznych w czworokącie między zachodnią ścianą ulicy Sienkiewicza, ulicą Miłosławską i wymienioną uliczką już w X/XI w. powstała „najstarsza Września” (M. Brzostowicz, „Museion Wrzesiński” 2011).

Zmiana nazwy ulicy przed około 90 laty oznaczała zmianę numeracji domów i przy tej okazji „zaginął” numer Sienkiewicza 10. W czasie okupacji hitlerowskiej dla usatysfakcjonowania przybyłych do Wrześni Niemców bałtyckich (Baltendeutsche), głównie z Łotwy, na cześć stolicy tego kraju Rygi wrzesińska ulica Sienkiewicza otrzymała nazwę Rigaschestrasse, czyli Ryskiej. W Polsce Ludowej wróciła nazwa Sienkiewicza, ale za to przedwojenną Zamkową (w czasie okupacji znów Schloßstrasse) nazwano ulicą Jedności, a w latach 50. XX w. Harcerską.
Dawniej i obecnie numer Sienkiewicza 1 nosi budynek sąsiadujący z narożnikowym budynkiem Rynek 1 (dawniej Hotel i Restauracja Pod Białym Orłem). Na jego piętrze przez wiele dziesięcioleci mieściła się sala widowiskowa ze sceną, na parterze pomieszczenia handlowe. U schyłku epoki zaboru był tam m.in. sklep handlujący kawą, podobnie jak w okresie II RP sklep pod nazwą „Wielkopolski skład kawy”. Oba sąsiadujące ze sobą budynki stanęły zapewne w latach 70.

XIX w., jako właściciele posesji wymieniani są Goelt i Machowicz. Kamienica Sienkiewicza 2 stojąca na rogu z ulicą Miłosławską współczesnym wrześnianom kojarzy się zapewne przede wszystkim ze sklepem Mleczarni Wrzesińskiej. Wcześniej był tam „sklep żelazny” Gregorowiczów; od 1924 roku właścicielem kamienicy był radny miejski Hugon Gregorowicz, a wybudował ją w końcu XIX w. Niemiec nazwiskiem Meyer (w czasie okupacji sklep był w rękach treuhändera Antona Robrechta). Na przeciwległym rogu ulicy Miłosławskiej stoi kamienica Sienkiewicza 3. Jeszcze w 1887 roku właścicielem posesji był jeden z członków wrzesińskiej żydowskiej rodziny Ehrenfriedów, a w połowie lat 90. XIX w. kamienicę dzierżył już zasłużony radny miejski z czasów zaboru i potem II RP, drogerzysta Jan Nepomucen Lewandowski. Drogeria, którą prowadził później zięć Lewandowskiego, Włodzimierz Szajkiewicz, nosiła przed wojną nazwę „Pod murzynem”. Upaństwowiona funkcjonowała także na początku Polski Ludowej, ale w okresie wielkich zmian w sieci wrzesińskiego handlu na krótko urządzono tu sklep domowego sprzętu zmechanizowanego „Robot”, a potem działającą już znacznie dłużej kwiaciarnię. Jako pierwszy uchwytny w dokumentach właściciel posesji Sienkiewicza 4 występuje Żyd nazwiskiem Diamant, później właścicielem był Niemiec Paweł Tonn, a w końcu jubiler Klemens Lipiński. W latach 1950–1960 przejściowo miała tu swą siedzibę firma Przymusińskich „Piast”. Historię posesji Sienkiewicza 5 i 6 trudno dokładnie prześledzić – jako właściciele posesji występują na przełomie XIX i XX wieku żydowskie rodziny Neumannów, Mośkiewiczów i Grünfeldów (nr 5) oraz Ascherów (nr 6). Najwcześniej wymieniany (w końcu XIX w.) właściciel posesji Sienkiewicza 7 nosił nazwisko Hermann Kalb. W 1920 roku posesję tę nabył kupiec Rudolf Żorek, potem, w 1923 roku stała się ona własnością Spółdzielni Spożywców „Zgoda” sp. z o.o., a tuż przed wojną jako właścicielka występuje Maria Schoenówna. Dwie kolejne posesje zasługują na szczególną uwagę ze względu na zachowane przez wiele lat tradycje handlowe. Pierwszym właścicielem posesji Sienkiewicza 7 (kamienica wybudowana w roku 1907) był mistrz rzeźnicki Żyd Abraham Haase, w okresie II RP tradycje branżowe kontynuował Polak, mistrz rzeźnicki Józef Piaseczny, potem właścicielem została rodzina Schoenów – Marceli, a po nim jego córka Irena, zamężna Wilińska. Także współcześnie znajduje się tam sklep mięsno–wędliniarski. Piekarniczą tradycję posesji Sienkiewicza 8 rozpoczynają dwaj mistrzowie piekarscy Freimut Greiner, a po nim Moritz Hirsch. W okresie II RP tradycje kontynuował mistrz piekarski Zygmunt Zimniewicz, a w okresie Polski Ludowej przez wiele lat działał w tej kamienicy spółdzielczy sklep piekarniczy „Kłos”.