Generał Kosiński

W 1793 r. resztę Wielkopolski zajęli Prusacy. W spisach statystycznych nie zaliczali już Górki do miast. Rok później w Wielkopolsce doszło do walk wyzwoleńczych w insurekcji kościuszkowskiej. We wrześniu wkroczył do Wielkopolski gen. Jan Henryk Dąbrowski. Przy jego boku walczył legionista Antoni Kosiński, który później od 1811 r. związał się z Targową Górką i stał się jej symbolem patriotyzmu. Wtedy wieś Targowa Górka wchodziła w skład powiatu średzkiego. Władał w niej hrabia Keyserling, marszałek dworu króla pruskiego. Kosiński, przyszły dziedzic Targowej Górki, pochodził z Podlasia. Urodził się w 1769 r. pod Drohiczynem jako syn Józefa i Reginy z Korsaków. Do 1790 r. pobierał naukę u ojców pijarów. Następnie ożenił się i został sekretarzem na jednym z dworów szlacheckich. W latach 1792-93 służył w wojsku polskim. Zetknął się wówczas z tajną konspiracją działającą na Polesiu i Ukrainie. Tam został adiutantem Karola Prozora, stojącego na czele tajnego związku. W czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r. utrzymywał łączność z dowództwem w Warszawie. Po rozbiciu polskich wojsk konspiracyjnych na Ukrainie uciekł na zachodni brzeg Bugu i przyłączył się do wojsk Tadeusza Kościuszki. W Mokotowie pod Warszawą 16 lipca 1794 r. został przez Kościuszkę awansowany na stopień kapitana. W czasie oblężenie Warszawy przez Rosjan służył w batalionie strzelców pułkownika Węgierskiego. Po upadku insurekcji powrócił na Podlasie. W czerwcu 1795 r. udał się do Lwowa, skąd przedarł się do Italii. Gdzież go później losy nie rzuciły. Przez 5 miesięcy pełnił służbę we flocie francuskiej. To tutaj przyjął pseudonim „Amilkar”, nawiązując do starożytnego wodza Kartagińczyków. Dzięki tej służbie otrzymał obywatelstwo francuskie. Będąc w armii napoleońskiej, pomagał Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu zorganizować legię polską. Został adiutantem gen. Dąbrowskiego, a od 1798 r. objął stanowisko zastępcy dowódcy II legii. 26 marca 1799 r. brał udział w krwawej, przegranej bitwie pod Legano. Uczestniczył w walkach w północnej Italii. Był także w austriackiej niewoli. W 1801 r. wojska polskie wcielono do armii francuskiej. W 1802 r. Kosińskie został szefem sztabu w Generalnym Inspektoracie Dąbrowskiego w Mediolanie. Popadł w konflikt z otoczeniem i stracił wiarę w ideę, o którą walczył, dlatego w marcu 1803 r. podał się do dymisji. Wraz z przyjęciem dymisji otrzymał nominację na generała. Wrócił do kraju i osiadł w Czarnolesie pod Warszawą. Zajął się literaturą i tłumaczeniem pism. W 1804 r. zakończył swój Pamiętnik historyczny o Legionach Polskich. Podczas przygotowań do wkroczenia na tereny polskie wojsk francuskich i przygotowywania powstania narodowego generał Kosiński wyraził chęć swojej pomocy. W 1806 r. powrócił do armii. 23 listopada 1806 r. wyruszył z Poznania z rozkazem organizowania departamentów bydgoskiego i kwidzyńskiego. Kilka dni potem objął władzę w Bydgoszczy. Brał udział w wyzwalaniu Torunia oraz w oblężeniu Gdańska. Pomijany przez księcia Józefa Poniatowskiego w awansach, w 1808 r. złożył dymisję. Powierzono mu wówczas funkcję komisarza do ustalania granicy pomiędzy Królestwem Pruskim a Księstwem Warszawskim. Po wkroczeniu wojsk austriackich do Księstwa Warszawskiego 22 kwietnia 1809 r. mianowany został organizatorem sił zbrojnych departamentu poznańskiego. Szybko zorganizował trzy pułki powstańcze. W walkach z Austriakami przemierzył szlak od Gniezna do Skierniewic. W czerwcu 1809 r. został gubernatorem Warszawy. Odniósł sukcesy wojenne pod Szczekocinami (9 VII) i Żarnowcem (10 VII). Ponownie pominięty w awansach, podał się do dymisji. W tym czasie otrzymał w długoletnią dzierżawę dobra Starołęka pod Poznaniem. W 1811 r. ożenił się z Adelajdą von Keyserling, dziedziczką dóbr Targowa Górka i Dzierżnica. 15 listopada otrzymał honorowy tytuł „generała dywizji weteranów”. Będąc już właścicielem Targowej Górki, powrócił do służby wojskowej 22 lipca 1812 r. Uczestniczył w wyprawie przeciw Rosji. Dowodził dywizją rezerwową wzdłuż linii Bugu. Następnie został dowódcą departamentów siedleckiego i lubelskiego. Po wycofaniu się armii napoleońskiej powrócił do Targowej Górki, gdzie pielęgnował tradycje patriotyczne. W 1815 r. książę Konstanty odrzucił jego propozycję wstąpienia do armii Królestwa Polskiego. W 1816 r. rząd pruski próbował przekonać generała Kosińskiego, aby organizował wojsko Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Jednak, gdy nie został przekonany co do narodowego charakteru sił zbrojnych, ostatecznie w 1820 r. zażądał bezwzględnej dymisji.

Ostoja polskości

Pogranicze ziemi średzkiej i miłosławskiej stało się ostoją polskości. Wszystko to dzięki wybitnym patriotom: gen. Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu i Bronisławowi Dąbrowskiemu z Winnej Góry, Sewerynowi Mielżyńskiemu z Miłosławia, gen. Antoniemu „Amilkarowi” Kosińskiemu i Władysławowi Kosińskiemu z Targowej Górki oraz Karolowi Karśnickiemu z Mystek. Ich siedziby, zwłaszcza Winna Góra i Targowa Górka, stały się miejscem kontaktu z konspiracją z Królestwa Polskiego. Antoni Kosiński, właściciel dóbr Targowa Górka, utrzymywał stały kontakt z gen. J.H. Dąbrowskim, właścicielem dóbr Winna Góra. Ponadto był w kontakcie z innymi oficerami byłego Księstwa Warszawskiego. Do Targowej Górki przyjeżdżał z Warszawy Walerian Łukasiński oraz z Poznania Ignacy Prądzyński. Generał „Amilkar” zmarł w 1823 r. Patriotyczny klimat domu rodzinnego udzielił się synowi Władysławowi, oddziaływał także na mieszkańców dobór góreckich. Władysław Kosiński w latach 1834-1839 służył w wojsku pruskim. Służbę zakończył w stopniu podporucznika. Włączył się w działalność konspiracyjną Centralizacji Poznańskiej, będącej w kontakcie z Towarzystwem Demokratycznym Polskim w Paryżu. Od 1843 r. w Wielkim Księstwie Poznańskim aktywnie zaczął działać lewicowy emisariusz Henryk Kamieński. Głosił on wojnę ludową wraz z powstaniem narodowym z udziałem chłopów i przymuszonej szlachty. Zwolennikiem tych idei został Władysław Kosiński. Wkrótce przeszedł on do założonego przez Walentego Stefańskiego Związku Pracujących. W 1846 r. należał do Centralizacji Poznańskiej jako jeden z głównych spiskowców organizujących pod wodzą Ludwika Mierosławskiego powstanie narodowe. Kierował organizacją walki zbrojnej na terenie Prus Zachodnich. Nie myślał o odwołaniu powstania nawet po aresztowaniu Mierosławskiego. Został aresztowany i w 1847 r. przez sąd moabicki w Berlinie wraz z 7 innymi towarzyszami skazany na karę śmierci. Wyrok nie został wykonany. Brał później udział w powstaniu poznańskim 1848 r., wspomagał także walczących w powstaniu styczniowym.

Grób generała

Sławetny generał Antoni wraz z małżonką Adelajdą został pochowany grobowcu na terenie parku pałacowego. Przy grobie stoi piękna barokowa figura św. Jana Nepomucena. W 1923 r. dokonano przeniesienia zwłok generała. Po zdjęciu płyty i odkopaniu ziemi wydrążono w murowanym grobowcu otwór. Znaleziono w nim dwie trumny, dość dobrze zachowane – jedną generała, drugą jego żony. Po otwarciu trumny generała stwierdzono czaszkę i inne kości, resztki munduru generalskiego z epoletami i wstęgą orderową. Trumnę ze zwłokami generała „podwinięto prześcieradłem” i wyciągnięto na zewnątrz. Szczątki złożono do nowego metalowego sarkofagu. Trumna ze szczątkami 14 października spoczęła w Muzeum Wojskowym w Poznaniu, skąd uroczyście została przeniesiona do kościoła Świętego Wojciecha.

Sebastian
Mazurkiewicz