Poradnik pacjenta
Wskazówki dotyczące przygotowania do badania oraz dostarczenia materiału do badań laboratoryjnych.
Badanie krwi
Przy większości badań laboratoryjnych najlepiej:
- poddać się im między godziną 7 a 9 rano, na czczo, około 12 godzin od ostatniego posiłku,
- ustalić zażywanie leków (co musi wiązać się ściśle z celem danego badania) w dniu badania z lekarzem,
- w dniu poprzedzającym badanie ograniczyć wysiłek fizyczny oraz nie spożywać alkoholu,
- przed pobraniem materiału do badań odpocząć w pozycji siedzącej.
W trakcie badania należy trzymać rękę nieruchomo, zaś po wyciagnięciu igły uciskać miejsce wkłucia przez 3-4 minuty na wyprostowanej ręce.
Badanie moczu
Przed pobraniem moczu pacjent powinien:
- zastosować umiarkowaną dietę,
- unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, który może spowodować pojawienie się lub zwiększenie stężenia białka i ciał ketonowych w moczu,
- powstrzymywać się od stosunków płciowych w dobie poprzedzającej badanie,
- poprzedzić pobranie moczu dokładnym umyciem narządów moczowo-płciowych letnią wodą z mydłem i opłukaniu letnią wodą, a następnie delikatnie wytrzeć je czystym ręcznikiem, najlepiej papierowym,
- unikać badania w okresie od 2 dni poprzedzających menstruację do 2 dni po jej zakończeniu, ze względu na dużą ilość krwinek czerwonych i nabłonków uniemożliwiających uzyskanie wiarygodnych wyników badania.
Pobieranie moczu
Mocz do analizy pobiera się do czystego pojemnika jednorazowego (do nabycia w aptece), bezpośrednio po spoczynku nocnym (pierwsza poranna porcja moczu) ze środkowego strumienia, (pierwszej porcji, ok.50 ml moczu, oraz ostatniej nie pobieramy, tylko oddajemy do toalety). Do badania należy przekazać próbkę ok. 50-100 ml moczu oddanego bezpośrednio do pojemnika.
Pojemnik niezwłocznie zakręcić nakrętką oraz opisać imieniem i nazwiskiem pacjenta. W przypadku pacjenta szpitalnego oprócz imienia i nazwiska należy podać oddział, na którym pacjent się znajduje.
Mocz należy dostarczyć do Pracowni Diagnostyki Laboratoryjnej w jak najkrótszym czasie
W przypadku niemowląt istnieje możliwość zebrania moczu do specjalnego plastikowego woreczka, założonego w sposób obejmujący ujście zewnętrzne cewki moczowej. Woreczki takie można nabyć w aptece. W przypadku bardzo małych dzieci, jeśli nie jest możliwe uzyskanie dostatecznej objętości moczu, dopuszczalne jest dostarczenie do laboratorium próbki moczu mniejszej niż 50 ml.
Dobowa zbiórka moczu
Przed przystąpieniem do dobowej zbiórki moczu należy:
- przygotować czysty, wystarczająco duży pojemnik,
- uzyskać informację w laboratorium o ewentualnej konieczności dodania do pojemnika na zbierany mocz odpowiedniego stabilizatora i w razie konieczności zaopatrzyć się w taki stabilizator,
- w dniu rozpoczęcia zbiórki dobowej pierwszą poranną porcję moczu należy oddać do muszli klozetowej.
Przeprowadzanie dobowej zbiórki moczu:
- zbiórkę przeprowadza się w okresie 24 godzin (12 godzin w przypadku klirensu kreatyniny),
- każdą kolejną porcję oddanego moczu należy w całości przenosić do przeznaczonego na zbiórkę pojemnika,
- zanotować godzinę rozpoczęcia zbiórki,
- pojemnik powinien być umieszczony w chłodnym miejscu (np. lodówka),
- zbiórkę prowadzić do następnego dnia,
- następnego dnia rano zakończyć zbiórkę o godzinie, o której ją rozpoczęto dnia poprzedniego, tj. po 24 godzinach (np. o godz. 7, o ile poprzedniego dnia rozpoczęto o 7),
- po zakończeniu zbiórki zawartość pojemnika dokładnie wymieszać, zmierzyć objętość moczu, a następnie odlać próbkę (około 50-l00 ml) do jednorazowego pojemnika i dostarczyć do Pracowni Diagnostyki Laboratoryjnej,
- na pojemniku podać imię i nazwisko, dokładny czas rozpoczęcia i zakończenia zbiórki, całkowitą objętość zebranego moczu.
Próbka moczu powinna być dostarczona do laboratorium jak najszybciej – w ciągu 2 godzin po zebraniu moczu.
Badanie kału
Materiał do badania powinien być pobrany szpatułką z kilku różnych miejsc oddanego kału. Próbkę kału wielkości orzecha laskowego należy dostarczyć w opisanym imieniem i nazwiskiem pojemniku (dostępny w aptece). Jeżeli lekarz nie zaleci inaczej, do badań wykonywanych w kale nie obowiązuje dieta.
Posiew moczu
Mocz należy pobierać rano, a jeśli to niemożliwe, po 4 godzinach od ostatniego oddania. Tylko w uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest pobieranie moczu niezależnie od pory dnia. Mocz na posiew powinien być pobrany przed podaniem pierwszej dawki antybiotyku stosowanego w leczeniu choroby nerek czy dróg moczowych W przypadku przebiegającej antybiotykowej należy poinformować o rodzaju leku i okresie przyjmowania.
Mocz należy pobierać, przestrzegając poniższych zasad:
- zaopatrzyć się w jednorazowy, jałowy pojemnik (dostępny w aptekach),
- umyć ręce bieżącą wodą z mydłem i osuszyć jednorazowym ręcznikiem,
- dokładnie umyć okolice krocza i cewki moczowej bieżącą wodą z mydłem, osuszyć jednorazowym ręcznikiem – mężczyźni – o odciągnięciu napletka, dokładnie umyć okolice cewki moczowej, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem, kobiety – dokładnie umyć okolice krocza, jedną ręką rozchylić wargi sromowe odsłaniając ujście cewki moczowej, umyć okolice cewki, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
- zachować kierunek mycia i osuszania: od ujścia cewki w kierunku odbytu,
- przed pobraniem otworzyć jałowy pojemnik,
- pobrać mocz z tzw. środkowego strumienia – pierwszą partię moczu oddać do toalety, drugą partię moczu, nie przerywając strumienia oddać bezpośrednio do pojemnika, ok. 50-100 ml,
- dla uniknięcia zanieczyszczenia bakteriami nie dotykać brzegiem pojemnika okolic narządów płciowych, a dodatkowo, palcami wewnętrznej powierzchni jałowego pojemnika,
- pojemnik natychmiast zamknąć, opisać imieniem i nazwiskiem, w przypadku oddziału dopisać oddział,
- pojemnik z moczem dostarczyć do Pracowni Diagnostyki Laboratoryjnej,
- mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze chłodziarki (2-8 °C), maksymalnie do 4 godzin.
Mocz do badania ogólnego i na posiew dostarczać w dwóch oddzielnych pojemnikach: niejałowym i jałowym.
Wymaz z gardła, nosa jamy ustnej
Zalecenia ogólne:
- wymazy należy pobierać przed zastosowaniem antybiotykoterapii,
- co najmniej 5 dni po zakończonej antybiotykoterapii,
- rano, na czczo, po przepłukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą, przed umyciem zębów oraz po wyjęciu protez.
Wymaz z nosa – pobierany bez względu na porę dnia. Nie stosować kropli, maści na co najmniej 2 godziny przed pobraniem.
Wymazy ze spojówek / wydzielina oczna/ wydzielina ropna z ucha / wymazy z ucha zewnętrznego, zalecenia:
- wymazy należy pobierać przed zastosowaniem antybiotykoterapii,
- 4 godziny przed pobraniem nie stosować maści przeciwdrobnoustrojowych, kropli dezynfekujących i chemioterapeutyków,
- nie przepłukiwać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie nakładać makijażu.
Opracował:
kierownik PDL
pełnomocnik ds. SZJ w PDL